İRTHaber: Üniversite seçiminde sadece puana göre mi hareket etmeliyiz?
Adem Ulusoy: Hayır, sadece puana göre tercih yapmak büyük bir hata olabilir. Tercih sürecinde öğrencinin ilgi alanları, yetenekleri, hayalleri ve üniversitenin sunduğu imkânlar dikkate alınmalıdır. Puan yalnızca bir araçtır. Üniversitenin akademik kadrosu, staj ve iş imkânları, sosyal yaşamı ve mezuniyet sonrası kariyer başarısı gibi unsurlar da mutlaka değerlendirilmelidir.
İRTHaber: Öğrenci kendini yeterince tanımıyorsa ne yapmalı?
Adem Ulusoy: Kendini tanımayan bir öğrenci yanlış tercih yapabilir. Bu yüzden öğrenciler öncelikle ilgi envanteri ve kariyer testleriyle destek almalı, okul rehberlik servisinden faydalanmalı. Ayrıca farklı meslek gruplarındaki profesyonellerle görüşmek, staj yapmak veya gölge bir gün geçirmek karar vermede yardımcı olur. Kendi güçlü yönlerini, neleri yaparken zamanın nasıl geçtiğini fark etmeleri gerekir.
İRTHaber: Veli, çocuğunun kararına ne kadar müdahil olmalı?
Adem Ulusoy: Veliler yönlendirici değil destekleyici olmalıdır. Çocuğun geleceğiyle ilgili kararı, onun yerine almak doğru değildir. Elbette veli bilgi ve deneyim aktarabilir; ancak son kararı öğrencinin vermesi gerekir. Aksi halde öğrenci, istemediği bir bölümde mutsuz olur ve akademik başarısı da düşebilir. Ebeveynin görevi rehber olmak, baskı kurmak değil.
İRTHaber: Üniversitenin bulunduğu şehir tercihte ne kadar önemli?
Adem Ulusoy: Çok önemli. Üniversite eğitimi sadece derslerden ibaret değildir; aynı zamanda sosyal gelişim sürecidir. Büyük şehirler staj, iş, sosyal aktivite gibi birçok fırsat sunar. Ancak küçük şehirlerin de daha sakin, ekonomik ve öğrenci dostu yönleri olabilir. Bu nedenle şehir seçimi, öğrencinin karakterine, ihtiyaçlarına ve imkanlarına göre değişmelidir.
İRTHaber: Devlet üniversitesi mi, vakıf üniversitesi mi tercih edilmeli?
Adem Ulusoy: Her iki seçeneğin de artıları ve eksileri var. Devlet üniversiteleri daha ekonomik olabilir, ancak bazı vakıf üniversiteleri burs ve uluslararası programlarla öne çıkar. Önemli olan, seçilecek üniversitenin alanla ilgili ne kadar donanım sağladığı, akademik kadrosunun kalitesi ve öğrencinin maddi durumudur. Körü körüne devlet ya da özel ayrımı yapılmamalıdır.
İRTHaber: Bölüm seçerken iş garantisi mi yoksa ilgi alanı mı öncelik olmalı?
Adem Ulusoy: İdeal olan her ikisinin dengeli olmasıdır. Sadece iş garantisi odaklı bir tercih, zamanla pişmanlık getirebilir. İlgi alanına uygun bir bölümde başarılı olmak, uzun vadede daha sürdürülebilir bir kariyer sağlar. Ancak ilgi duyulan alanın da iş olanakları araştırılmalı ve alternatif kariyer yolları düşünülmelidir. İlgi + beceri + fırsat = doğru tercih.
Adem Ulusoy: İRTHaber: Açıkta kalmamak için her bölümü yazmak doğru mu?
Bu çok tehlikeli bir yaklaşımdır. Sırf üniversiteye girmek için istemediğiniz bir bölümü yazarsanız, okulu bırakabilir ya da yıllarınızı boşa harcayabilirsiniz. Önemli olan, hem mantıklı hem istekli olduğunuz bölümleri yazmak. Herhangi bir yere yerleşmektense, bir yıl daha hazırlanmak bazen daha mantıklı olabilir. “Ne olursa olsun gireyim” yaklaşımı risklidir.
İRTHaber: Rehber öğretmenlerin rolü nedir?
Adem Ulusoy: Rehber öğretmenler tercihlerde hayati rol oynar. Hem öğrencinin akademik geçmişini hem de psikolojik özelliklerini bilirler. Tercih robotları sadece sıralama yapar; ancak rehber öğretmenler o sıralamanın ardındaki anlamı açıklar. Doğru yönlendirme yapabilmeleri için veli ve öğrenciler onlarla sık ve açık iletişim kurmalıdır.
İRTHaber: Üniversitenin uluslararası iş birlikleri önemli midir?
Adem Ulusoy: Kesinlikle. Erasmus, staj programları, çift diploma anlaşmaları öğrencinin kariyerine global bir boyut katar. Bir üniversitenin kaç ülkede geçerli olduğu, mezunlarının yurt dışında ne kadar tanındığı ve İngilizce eğitimi verip vermediği gibi etkenler uzun vadede fark yaratır. Bu yüzden “evrensel bir öğrenci” olmak isteyenler bu konuyu dikkate almalıdır.
İRTHaber: Puanım düşük, bu yıl yerleşmeli miyim yoksa bir yıl daha mı hazırlanmalıyım?
Adem Ulusoy: Bu tamamen öğrencinin motivasyonuna, hedeflerine ve alternatiflerine bağlıdır. Eğer tercih edeceğiniz hiçbir bölüm için gönlünüzde bir istek yoksa, bir yıl daha çalışmak mantıklıdır. Ancak burslu, dilediğiniz bölüme yakın ve sizi tatmin edecek bir tercih varsa, bu yıl değerlendirmek iyi olabilir. Önemli olan kararı bilinçli ve araştırarak vermektir.
İRTHaber: Sıralama mı önemli, puan mı?
Adem Ulusoy: Yeni sistemde yerleştirme sıralama üzerinden yapılır. Dolayısıyla puandan çok sıralamanız önemlidir. Geçmiş yıllardaki sıralamaları analiz ederek benzer bölümleri karşılaştırabilirsiniz. Ayrıca tercih yaparken hem son yılki hem de birkaç yıl önceki sıralamalara da göz atmak faydalı olur. Çünkü bazı bölümler yıllara göre iniş çıkış gösterebilir.
İRTHaber: Tercih listesi hazırlanırken nasıl bir strateji izlenmeli?
Tercih listesi “tercih üçgeni” mantığıyla hazırlanmalı: Üst sıralara hayal edilen ama zorlu bölümler (riskli), orta sıralara makul ve olası bölümler (gerçekçi), alt sıralara ise garanti yerleşebileceğiniz bölümler yazılmalı. Böylece hem hayalinizin peşinden gidebilir hem de açıkta kalma ihtimalinizi minimize edersiniz.
İRTHaber: Tercih listesinde kaç üniversite ve bölüm yazılmalı?
Adem Ulusoy: YÖK tercih hakkı olarak 24’e kadar bölüm yazılmasına izin verir. Bu hakkı mümkün olduğunca doldurmak avantaj sağlar. Ancak sadece dolsun diye değil; gerçekten okumak isteyeceğiniz bölümleri yazmalısınız. Tercih listesi çeşitliliği artırmalı ama bu çeşitlilik anlamlı ve mantıklı olmalı.
İRTHaber: Üniversitelerin kampüs yaşamı ne kadar etkili?
Adem Ulusoy: Kampüs, bir öğrencinin dört yıl boyunca geçireceği çevredir. Sosyal kulüpler, spor alanları, kütüphane, yemekhane, öğrenci toplulukları ve diğer sosyal ortamlar öğrencinin kişisel gelişiminde büyük rol oynar. Sadece ders değil; network ve sosyalleşme açısından da kampüs ortamı mutlaka araştırılmalıdır.
İRTHaber: Kız/erkek öğrenci için yurt olanakları ne kadar belirleyici olmalı?
Adem Ulusoy: Özellikle şehir dışına giden öğrenciler için barınma büyük bir konudur. KYK yurtları, özel yurtlar, öğrenci evleri gibi seçeneklerin önceden araştırılması gerekir. Yurt olanaklarının güvenliği, fiyatı, konforu ve kampüse olan uzaklığı dikkate alınmalı. Konaklama, tercih sonrası yaşanacak memnuniyetsizliğin en büyük sebeplerindendir.
İRTHaber: Mezunların iş bulma oranları dikkate alınmalı mı?
Adem Ulusoy: Evet. Bir üniversitenin ya da bölümün mezunlarının ne kadar sürede işe girdiği, hangi alanlarda çalıştığı gibi veriler karar vermede yardımcı olur. Bu bilgiler genellikle YÖK Atlas’ta veya üniversitenin kariyer merkezinde bulunabilir. Mezun başarı oranı yüksek olan üniversiteler, öğrencisine güçlü bir zemin hazırlar.
İRTHaber: Üniversite tanıtım günleri neden önemlidir?
Adem Ulusoy: Tanıtım günleri üniversitenin atmosferini birebir deneyimleme fırsatı sunar. Akademisyenlerle tanışabilir, kampüs gezebilir, öğrencilerle birebir görüşebilirsiniz. Özellikle kararsızlık yaşayan öğrenciler için bu günler önemli farkındalıklar yaratır. Karar sürecinde somut deneyim, soyut bilgiden çok daha değerlidir.
İRTHaber: Tercih döneminde psikolojik destek alınmalı mı?
Adem Ulusoy: Evet, özellikle kararsızlık yaşayan veya sınav sonrası motivasyonu düşmüş öğrenciler için psikolojik destek çok faydalı olabilir. Uzmanlar öğrencinin kaygılarını azaltabilir, hedeflerini netleştirmesine yardım edebilir. Bu süreç duygusal bir yük barındırır. Bu yüzden rehberlik servisleriyle veya profesyonellerle görüşmek fayda sağlar.
İRTHaber: Öğrenciler geleceği düşünerek nasıl bir vizyon geliştirmeli?
Adem Ulusoy: Gelecek artık sadece tek diplomayla şekillenmiyor. Öğrenciler çift ana dal, yan dal, sertifika programları, dijital beceriler, yabancı dil gibi donanımlarla kendini geliştirmeli. Seçilecek bölümün bu esnekliğe izin verip vermediği araştırılmalı. Geleceğin meslekleri de göz önünde bulundurulmalı.
İRTHaber: Tercih sürecinde öğrenciler ve veliler arasında çatışma olursa ne yapılmalı?
Adem Ulusoy: Bu durumda empati ve sağlıklı iletişim şarttır. Veli, kendi hayallerini değil, çocuğunun mutluluğunu ve potansiyelini öncelemeli. Öğrenci ise ailesini anlamaya çalışmalı. Ortak bir paydada buluşmak için üçüncü bir gözden —rehber öğretmen veya uzman danışman— destek alınabilir. Karşılıklı dinleme süreci ihmal edilmemelidir.
